INSTITUT ZA JAVNO ZDRAVSTVO REPUBLIKE SRPSKE Svjetski dan borbe protiv HIV/AIDS-a - 1. decembar

Svjetski dan borbe protiv HIV/AIDS-a“ se obiljažava od 1988. godine, tako da je 2018. jubilarna godina, jer se navršava 30 godina od početka obilježavanja ovog značajnog datuma. Cilj obilježavanja ovog dana je podizanje svijesti i skretanje pažnje javnosti na važnost i problematiku o HIV/AIDS-a kao globalnom problemu i sjećanje na osobe koje su umrle od posljedica ove bolesti, čemu je u najvećem broju doprinijela prisutnost stigme i diskriminacije.

Prema podacima Svjetske zdravstvene organizacije, u svijetu trenutno sa HIV- om živi oko 36,9 miliona osoba. U 2017. godini je registrovano 1,8 miliona novoinficiranih, 21,7 miliona je imalo pristup antiretrovisnoj terapiji a od posljedica ove bolesti je umrlo 940 000 oboljelih. U poslednjih osam godina broj novoinficiranih u populaciji odraslih se smanjio za 16%, a u populaciji mlađih od 15 godina za 35%. Iako se broj novoinficiranih smanjuje, prevencija HIV/AIDS-a je i dalje jedan od značajnijih javnozdravstvenih problema.

U poslednjem periodu HIV infekcija je najčešće otkrivana brzim dijagnostičkim testovima, koji otkrivaju prisustvo ili odsustvo HIV antitjela, što je od esencijalnog značaja za rano otkrivanje, a zatim rani tretman i njegu. HIV infekcija se ne može izliječiti, međutim postoje efikasni antiretrovirusni lijekovi (HAART) koji kontrolišu virus i doprinose prevenciju transmisije, tako da osobe sa HIV-om, mogu živjeti dug i produktivan život. Tek nešto više od jedne polovine inficiranih HIV-om u svijetu ima dostupnu antiretrovirusnu terapiju, s tim da se broj oboljelih kojima je terapija dostupna iz godine u godinu povećava.

Epidemiološka situacija  u Republici Srpskoj                                                                    

Na osnovu dostavljenih prijava i analize podataka u Republici Srpskoj do sada je registrovano ukupno 122 oboljelih osoba od HIV/AIDS-a. Od ukupnog broja registrovanih, u 2018. godini prijavljeno je ukupno 9 novih slučajeva, od toga 6 HIV+ i 3 oboljela od AIDS-a. Prema polnoj strukturi, 7  su muškog pola,  a 2 ženskog pola. Način prenosa infekcije kod 4 oboljela je heteroseksualni, 3 biseksualni, a 2 pripadaju  homoseksualnoj populaciji.  Od ukupnog broja novootkrivenih 7 su autohtoni a 2 su importovani slučajevi.

Na grafikonu 1. prikazana je distribucija prijavljenih HIV+, oboljelih i umrlih AIDS-a u periodu od 2002.  do 2018. godine.

Grafikon 1. Distribucija HIV+, oboljelih i umrlih AIDS-a od 2002-2018.god.

Analizom podataka svih prijavljenih u navedenom periodu, prema polnoj strukturi od 80% su osobe muškog pola, 19% ženskog, a 1% je nepoznato (grafikon 2).

Grafikon 2. Distribucija registrovanih od HIV/AIDS-a prema polu

Posmatrajući uzrast, najveći broj je registrovan u dobnoj skupini 30-39 godina, zatim 40-49, slijede 50-59 i 20-29 godina, dok za 15 osoba koje su prijavljeni kao nosioci HIV-a ne postoje podaci o uzrastu, pa su označeni u grupi nepoznato (grafikon 3).

Grafikon 3. Distribucija registrovanih lica od HIV/AIDS-a prema dobnim skupinama

Najučestaliji put prenosa HIV infekcije i dalje je heteroseksualni kontakt (48%), zatim homo/biseksualni (35%), 6% pripada grupi injekcionih korisnika droga, 2% je zaraženo preparatima krvi, 1% vertikalni prenos a za 8% prijavljenih nema podataka koji način su se inficirali HIV-om (grafikon 4).

Grafikon 4. Putevi i načini prenosa HIV infekcije (%)

U Republici Srpskoj se u sklopu redovnih aktivnosti u kontinuitetu se provodi epidemiloški nadzor, nadzor i liječenje osoba sa HIV/AIDS-om, a posebna pažnja se posvećuje ranom otkrivanju inficiranih virusom HIV-a.

Trenutno na Klinici za infektivne bolesti UKC Banja Luka antiretrovirusnom terapijom (ART) liječi se 56 osoba koje žive sa HIV/AIDS-om. Od posljedica AIDS-a u Republici Srpskoj do sada je umrlo 20 oboljelih osoba.

Osim navedenog, u proteklom periodu kroz Projekat uz podršku Global fonda realizovani se određeni programi i aktivnosti u vezi kontrole i prevencije HIV/AIDS-a a posebno u populacijama koje su najviše izložene riziku od HIV infekcije, što značajno doprinosi  kontroli ove bolesti. Sve aktivnosti su realizovane u saradnji sa Ministarstvom zdravlja i socijalne zaštite Republike Srpske, svim zdravstvenim ustanovama i drugim vladinim institucijama kao i nevladinim/civilnim sektorom koji je imao veoma značajnu ulogu a posebno u terenskom dijelu aktivnosti.

Mr sc. dr Ljubica Jandrić spec. epidemiolog