Na putu od Mostara prema Čapljini, na lijevoj obali rijeke Neretve, nalazi se pravoslavna bogomolja poznata još od davnina. Manastir Žitomislić - tako je pisalo u dokumentu iz 1566. godine kada se tražila njegova obnova od kadije. Ovaj datum se često koristi kada govorimo o njegovim počecima, a da je postojao i prije, o tome svjedoče otomanski defteri.
Godine 1468. u jednom zapisu stoji ime sela "Žitomislić" koje je bilo opustošeno za vrijeme tadašnjeg rata, a crkva porušena. Nakon obnove on postaje sve posjećeniji i značajniji duhovni centar svih pravoslavnih Srba. Prvi monasi ovog manastira bili su članovi porodice Miloradović-Hrebren koji su i obnovili ovu svetinju. Oni su često putovali da bi se školovali i tako u manastiru imamo u 17. vijeku pojavu prepisivačke djelatnosti.
Osamnaesti vijek donio mu je velike nevolje oko njegovog zemljišta, ali krajem istog vijeka stao je na svoje noge, i vratio sve i tako postao poznat po svom dobrom ekonomskom položaju. Poznat je i po osnivanju dvije škole, duhovne i Srpske narodne škole. Duhovna je bila prva takvog tipa u cijeloj državi, školovala je monahe ali je radila samo dvije godine, a Srpska narodna škola pretvorena u državnu, školovala je lokalno stanovništvo sve do 1978. godine sa prekidima.
U drugom Svjetskom ratu monasi su odvedeni i bačeni u jamu Vidonja, a manastirska biblioteka i muzej opljačkani i spaljeni sa cijelim konakom. Sve što danas ima od davnina, sačuvao je zahvaljujući tome što je crkva ostala neoštećena. Poslije rata manastir po prvi put u istoriji postaje ženski dolaskom monahinja koje su obnovile konak i brinule se o cijelom manastirskom kompleksu.
One su tu bile sve do 1992. godine kada su zbog straha i nesigurnosti morale pobjeći u Srbiju. Manastir je iste godine miniran do temelja, opustošen kao i cijelo mjesto Žitomislić. Deset godina kasnije komisija za očuvanje nacionalnih spomenika cijeli kompleks proglašava nacionalnim spomenikom i tada započinje njegova obnova.
U Maju 2005. osveštan je od Njegove Svetosti blaženopočivšeg Patrijarha srpskog Pavla, i njegova obnova bila je snažna motivacija da i ostale svetinje u Hercegovini krenu istim putem. Od tog dana, manastir je ponovo postao jedan od najznačajnijih duhovnih centara u kojem mir i spokoj pronalaze ljudi svih religija.
U Aprilu 2019. godine otvoren je Muzej u kompleksu koji u svojoj postavci ima ikone poznatih srpskih, ruskih i italo-kritskih umjetnika, crkvene predmete i dokumente-rukopisi od kojih je najstariji iz 14. vijeka. Najznačajniji artefakt ovog muzeja su Carske dveri iz 1576. godine koje je napravio majstor Radule i rađeni su tehnikom duboreza.
Na njima imamo precizno oslikane prikaze cara Davida, Salomona, arhanđela Gavrila i Bogorodice koji prikazuju praznik Blagovijesti kome je manastir posvećen.
Manastirski kompleks i muzej u predpandemijskom periodu posjeti oko 10.000 ljudi iz cijelog svijeta. Danas je on opet muški i broji četri monaha koje predvodi Iguman Danilo Pavlović. Bez obzira na njegovu tragičnu prošlost, ovo mjesto se zalaže za mir i složnost aktivnim učešćem u međureligijskim projektima i time stalno doprinosi gradnji suživota u BiH. Iguman je nagrađivan Večernjakovim pečatom za međureligijski dijalog i priznat je od svih predstavnika religijskih zajednica.
Čitaoci reporteri
Podjelite sa ostalim našim čitaocima ono što svakodnevno vidite, sa čime se susrećete, vaše utiske sa putovanja, neobične sutuacije kojima ste prisustvovali i zabilježili ih svojim foto-aparatom tokom ljetovanja, zimovanja, izleta... Pišite nam na našu email adresu:
Trenutno stanje na graničnim prelazima donosi Auto-moto savez Republike Srpske
Stanje na graničnim prelazima možete pratiti UŽIVO i putem aplikacije za Android Auto-moto saveza Republike Srpske!
